Forum – relacja

Szanowni Państwo!

Poniżej prezentujemy opracowaną na podstawie nagrań relację z Forum w formie ramowego planu problemów i kwestii, które były dyskutowane podczas jego trwania. Każdy temat został opatrzony kilkoma pytaniami lub stwierdzeniami, które pomogą Państwu zrozumieć/przypomnieć sobie kontekst i kierunek dyskusji. Informujemy, że zamieszczone poniżej informacje, zostały opracowane na podstawie wypowiedzi uczestników konferencji, często prezentujących przeciwstawne interesy i stanowiska – stąd ich różnorodność, wielość i potrzeba weryfikacji.

Zachęcamy zatem Państwa do zapoznania się z tym materiałem. Dodatkowo do każdego uczestnika zastanie wysłany e-mail z prośba o skomentowanie wybranych przez siebie tematów i przesłanie swojej opinii na wskazany adres. Tak zebrane opinie posłużą do realizacji etapu II. prac nad powstaniem Protokołu Konferencyjnego.

PANEL I. ZASOBY I PRODUKCJA BIOMASY LEŚNEJ

Moderator: dr Józef Grodecki (Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu/PUL LASTECH/Forest Consulting Center)

1. DEFINICJA BIOMASY LEŚNEJ I JEJ ROLA W PRODUKCJI LEŚNEJ

– Jaki surowiec powstający w toku produkcji drewna w lesie nazywamy biomasą leśną z przeznaczeniem dla celów energetycznych? Czy obecna w projektach: Rozporządzenia Ministra Gospodarki oraz Ustawy o OZE definicja biomasy jest właściwa? Czy zasadne jest wprowadzenie, a jeśli tak to w jakim kształcie  definicji biomasy leśnej?

– Należy uporządkować znaczenie i zakres terminu biomasa leśna. Czy jednakowe traktowanie drewna marginalnego w postaci pozostałości zrębowych oraz pozostałości z przerobu drewna jest słuszne? Czy w obu przypadkach mamy do czynienia z biomasą leśną sensu stricto?

– Czy biomasa leśna powinna być traktowana  jako pozostałość z produkcji drewna czy może bardziej jako jeden z produktów docelowych gospodarki leśnej?

2. BIOMASA LEŚNA JAKO ODNAWIALNE ŹRÓDŁO ENERGII

– Biomasa leśna stanowi w warunkach polskich istotny potencjał w wachlarzu OZE, dlatego należy systemowo podejść do regulacji wykorzystywania jej zasobów i unowocześnienia systemu produkcji.

– Biomasa leśna jest typowo lokalnym paliwem, a co za tym idzie jej wykorzystanie blisko miejsca produkcji jest właściwym pod względem ekonomicznym i logistycznym kierunkiem działania.

– Lokalny charakter biomasy leśnej stwarza konieczność zaprojektowania i realizacji inwestycji polegających na budowie sieci stacjonarnych składów biomasy w Polsce, co da realną możliwość uniknięcia lub ograniczenia dalekiego i nieopłacalnego transportu drogą samochodową.

– Problem energii z biomasy leśnej (drewna opałowego) wytwarzanej w gospodarstwach domowych. Czy nie należałoby by stworzyć systemu ewidencji energii odnawialnej powstałej w procesie spalania drewna w domowych piecach?

3. ZASOBY BIOMASY LEŚNEJ W POLSKICH LASACH

-Według danych opracowanych przez Biuro Urządzania Lasu wielkość zasobów leśnych w Polsce, a co za tym idzie wielkość zasobów biomasy leśnej z przeznaczeniem dla energetyki będzie się systematycznie zwiększała na przestrzeni kolejnych lat.

-Zauważalne są możliwości zwiększenia potencjału zasobów biomasy leśnej poprzez: podjęcie uzasadnionej  próby uprawy plantacji leśnych gatunków drzew szybkorosnących; racjonalne podejście do uprzątania drzewostanów po klęskowych i przeznaczenie pozyskiwanego z nich surowca drzewnego dla potrzeb energetyki; sięgnięcie po drewno z wczesnych cięć pielęgnacyjnych oraz drewno podziemne, zmianę systemu sortymentacji surowca drzewnego w Polsce (przyjęcie systemu skandynawskiego: tarcica, papierówka, opał).

-Bez wprowadzenia systemu plantacyjnego leśnych gatunków drzew szybkorosnących (modrzew, topola, robinia, daglezja, a także świerk i sosna) nie da osiągnąć zadowalającej podaży surowca energetycznego. Należy zatem postulować zmianę właściwych aktów prawnych, w celu stworzenia odpowiedniej możliwości dla upowszechnienia upraw plantacyjnych.

– Według przytaczanych badań alokacja biomasy w system  korzeniowy wynosi wg gatunku: Sosna – 15 %, Świerk- 14 %, a dla porównania w przypadku pnia: So – 69%, Św- 59, oraz gałęzie koron: SO- 16%, Św. 27%. Daje to podstawy do szacowania wielkości surowca dla potrzeb produkcji biomasy.

– Jak Lasy Państwowe będące producentem drewna (w tym biomasy energetycznej) powinny i mogą spełnić oczekiwania oczekiwania przemysłu drzewnego i energetyki?

4. POZYSKIWANIE BIOMASY LEŚNEJ A NIEBEZPIECZEŃSTWO ZUBAŻANIA SIEDLISK LEŚNYCH

– Oczywistością jest fakt wywierania wpływu na ekosystem leśny pozyskiwania biomasy leśnej w formie pozostałości zrębowych, jednakże jaki charakter ma ów wpływ i czy może powodować skutki negatywne dla kolejnego pokolenia drzew, procesów glebotwórczych lub zasobności i żyzności danego siedliska?

– Uwidacznia się nagląca potrzeba badań i opracowań niniejszego zagadnienia. Należy również dokonać interpolacji  danych już istniejących z nowymi danymi zdobywanymi podczas realizowanych współcześnie badań.

-Przy bilansowaniu odpływu biogenów z ekosystemu leśnego w skutek pozyskiwania biomasy leśnej należy pamiętać o tzw. depozycie antropogenicznym wzbogacającym dany ekosystem każdego roku. Dla warunków lasów w Polsce depozyt antropogeniczny wynosi 20 kg/ha/rok. Zatem w ciągu 100 lat okresu produkcji na każdy hektar lasu spada w postaci pyłu 2 000 kg osadu zasobnego w pierwiastki biogenne.

-Jak  kształtuje się bilans przepływu pierwiastków biogennych na przestrzeni lat z uwzględnieniem pozyskania grubizny oraz biomasy z pozostałości zrębowych w interwale 1 raz na 100 lat? Jeżeli wziąć pod uwagę fakt, że w przypadku sosny interwał zmiany aparatu asymilacyjnego wynosi średnio 3 lata, to trzeba zauważyć, że jeżeli pozostałości zrębowe pobieramy jeden raz z stuletniej kolei rębu – pobieramy zaledwie 3 % pierwiastków biogennych które zostały dostarczone drzewostanowi w tym czasie. W przypadku drobnych gałęzi (o śr. < 3 cm) pozyskanie wraz z pozostałościami zrębowymi stanowi ok. 15 % w skali 100 lat.

-Wart zauważania jest fakt pozostawiania w glebie korzeni ściętych drzew. Znany jest dla większości gatunków udział alokowanej w nich biomasy, a zatem możliwe jest oszacowanie ilości surowca, który pozostaje na powierzchni leśnej, po ścięciu drzewostanu. Czy zatem zbiór pozostałości zrębowych jest rzeczywiście aż takim niebezpieczeństwem?

– O ile znany jest udział biogenów w poszczególnych frakcjach organów poszczególnych gatunków drzew leśnych, co pozwala na trafne oszacowanie wycofywanych wraz z pozyskaniem biomasy leśnej pierwiastków, o tyle nie znane jest zapotrzebowanie na nie kolejnej generacji odnawianego drzewostanu –  wskazuje to zatem na potrzebę wnikliwych badań.

– Ocena praktyki „przelegiwania” pozostałości zrębowych na powierzchni zrębów przez okres około 1 roku czasu. Czy jest to dobry sposób na zrównoważone gospodarowanie zasobami biomasy leśnej z poszanowaniem prawideł ekologii?

5. POZOSTAŁE PROBLEMY:

– Coraz wyraźniej zarysowuje się konflikt miedzy ideowym podejściem do realizacji proekologicznej gospodarki leśnej a jej ekonomicznym fundamentem. Stąd rodzi się pytanie o przyszłość polskiego leśnictwa, czy ma ono być kontynuowane w duchu proekologicznej ideologii czy może bardziej należałoby powrócić do racjonalności gospodarczo-ekonomicznej?

– Czy wielofunkcyjność ma dotyczyć lasu czy gospodarki leśnej?

-Dlaczego boimy się nazywania monokultur sosnowych (72 % udziału powierzchniowego polskich lasów) plantacjami czy tez semiplantacjami? Różnica pomiędzy obiema formami wydaje się być jedynie o charakterze semantycznym, a co za tym idzie nie powinna stanowić bariery gospodarczej. Czy aktualna definicja lasu jest właściwa?

– Z pozyskiwaniem drewna, a więc i biomasy leśnej dla celów energetycznych wiąże się bezpośrednio aspekt społeczny. Wielkość frontu prac wpływa na możliwości finansowe przedsiębiorców leśnych, a w dalszej perspektywie na możliwość inwestycji w nowy sprzęt. Unowocześnianie produkcji w lesie wpływa natomiast na humanizację prac ludzi.

– Istniejący obecnie wzrost podaży surowca drzewnego w tym biomasy leśnej dla celów energetycznych jest relatywnie zbyt mały w stosunku do rosnących potrzeb popytowych – należy zatem szukać i realizować inne rozwiązania niż tylko modyfikacja etatu pozyskania i pasywna korzyść ze wzrastających zasobów drewna w lasach polskich.

– Widoczny jest problem braku właściwie prowadzonej na szeroką skalę edukacji społecznej pokazującej całościowo najważniejsze aspektu gospodarki leśnej i produkcji drewna w lesie. Edukowanie jedynie o proekologicznych funkcjach lasu jest błędem i ograniczaniem świadomości społeczeństwa. Należy zgodnie z prawdą prowadzić również edukację pokazującą las i leśnictwo jako miejsce i narzędzie produkcji drewna jako surowca niezwykle ważnego dla codziennego życia ludzi.

PANEL II. DYSTRYBUCJA I KONSUMPCJA BIOMASY LEŚNEJ

Moderator: Mikołaj Rudawski (UPM Raflatac Sp. z o.o.) Ekspert: Natalia Fechse (Vamir)

 1. DOSTĘPNOŚĆ SUROWCA DO PRODUKCJI BIOMASY LEŚNEJ DLA CELÓW ENERGETYCZNYCH

– Skoro blisko 30% powierzchni Polski stanowią lasy, niezaprzeczalnym jest fakt posiadania dużych zasobów biomasy leśnej, która może być wykorzystywana dla celów energetycznych – ten fakt powinien zostać oficjalnie zauważano i rozpowszechniony. Tymczasem realnym problemem jest niezadowalający stopień udostępniania zasobów biomasy leśnej. Na źródła tego problemu składa się szereg przyczyn wśród których można wymienić: zbyt słaby poziom wiedzy, za słabą świadomość możliwości korzystania z zasobów oraz bierność lub brak zainteresowania ze strony Lasów Państwowych.

– Przy obecności dużych zasobów i dostępności technologii pozyskiwania i przetwarzania biomasy leśnej oraz przy dużym zainteresowaniu konsumpcją tego paliwa przez branżę energetyczną nie można pozwolić na marginalizowanie wykorzystania tego odnawialnego źródła energii – co ma miejsce w projektach Rozporządzenia Ministra Gospodarki oraz projekcie ustawy o OZE.

-Trzeba pamiętać, że typowa biomasa leśna jest paliwem stałym pochodzącym z mechanicznego rozdrobnienia pozostałości zrębowych w toku prowadzenia procesu pozyskiwania drewna. Tak powstała zrębka energetyczna jest mieszanką drewna alokowanego w gałęziach i masy zawartej w aparacie asymilacyjnym pozostającym w pewnej części na gałęziach. Zatem obecność frakcji „zielonej” w zrębkach dostarczanych do elektrowni powinna uchodzić za swoistą normę.

– Mamy także możliwość zrębkowania innych tzw. „czystych” sortymentów drzewnych nie będących drewnem pełnowartościowym przeznaczonym dla innego rodzaju wykorzystania. Najpowszechniejszym  według klasyfikacji towarowej jest sortyment M2, którego przerób mechaniczny daje czyste drewno bez udziału frakcji „zielonej”. Ważne jest jednak, aby pamiętać o specyfice i zróżnicowaniu sortymentów przeznaczanych do zrębkowania, co wpływa bezpośrednio na efekt finalny w postać czystej lub „zielonej” zrębki.

-O wielkości potencjalnych zasobów biomasy leśnej  możliwych do wykorzystaniu może świadczyć prosta kalkulacja:

średnia zasobność pozostałości zrębowych przetworzonych na zrębke leśną z jednego hektara zrębu wynosi ok. 200 m3 – można przemnożyć te średnią wielkość przez średnią powierzchnię zrębów w poszczególnych nadleśnictwach i następnie przez ilość nadleśnictw w Polsce.

– Wartym zastanowienia aspektem dostępności zasobów biomasy leśnej jest kwestia wykorzystania drewna podziemnego – karp korzeniowych. Z jednej strony jest to materiał problemowy i trudny w przerobie i finalnym wykorzystaniu (problemy pozyskania, problemy, trudności przerobu, problemy eksploatacyjne kotłów spalających ten materiał). Z  drugiej strony jest to znacząca ilość biomasy leśnej możliwej do przerobu na paliwo energetyczne, której nie można nie zauważać. Ważnym aspektem przy kwalifikacji karp jako źródła potencjalnego paliwa jest rozpatrzenie specyfiki gatunku drzewa oraz wytwarzanego przez nie rodzaju systemu korzeniowego.

– Optymalna technologia pozyskania i przerobu drewna podziemnego zakłada wdrożenie następującego łańcucha technologicznego: pozyskanie korzeni za pomocą specjalnych łyżek (odejście od zwykłych łyżek koparkowych)->sezonowanie wyciągniętych z ziemi karp->wstępne cięcie rozrabiające na recyklerze-> przepuszczenie materiału przez zestaw sit ->finalne rozdrobnienie (recykler). Przy zastosowaniu takiej technologii zawartość piasku może wynosić 8-10 %.

-Problematyczną kwestią pozyskiwania karp jest możliwość jej uznania jako drewna martwego, co z kolei daje szansę na silniejsze użytkowanie zasobów części nadziemnych drzew.

-Kolejnym problemem jest brak zainteresowania LP kwestią pozyskiwania karp, co jest argumentowane występowaniem dużych zniszczeń i strat przyrodniczych powstających w toku wyrywania korzeni z gleby. Lasy Państwowe zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi mają obowiązek uwzględniania również tego aspektu przyrodniczego.

– Kolejnym  czynnikiem ograniczającym dostępność zasobów leśnych dedykowanych do przerobu w celu energetycznego wykorzystania jest obowiązek przechowywania na terenie lasu drewna martwego. Problem zaistniał głównie pod silnym naciskiem grup ekologicznych oraz zajmujących się ochroną przyrody. Tymczasem na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu prowadzone są badania nad optymalizacją ilości martwego drewna przelegiwanego „z musu” na poszczególnych siedliskach.

2. JAKOŚĆ BIOMASY LEŚNEJ Z PUNKTU WIDZENIA JEJ PRODUKCJI I KONSUMPCJI ORAZ POJAWIAJĄCE SIĘ PROBLEMY

-Głównymi czynnikami wpływającymi na ocenę jakości produkowanej biomasy leśnej są: technologia pozyskania surowca i jego przerobu, optymalizacja systemu prac na każdym etapie łańcucha produkcyjnego oraz wiedza na temat specyfiki biomasy produkcji biomasy leśnej.

-Najbardziej trafnym sposobem produkcji zrębki leśnej jest jej przerób z pozostałości zrębowych po maszynowym pozyskaniu drewna. Zakłada to stosowanie specjalistycznych maszyn na każdym etapie produkcji (ścinka i okrzesywanie drzew -> układanie gałęzi „w pasy”; zrywka nasiębierna regulowana siecią szlaków technologicznych w pryzmy ulokowane przy drogach wywozowych; rozdrobnienie surowca przy pomocy dobranych i specjalistycznych rębaków/recyklerów). Dodatkowo warto zauważyć, że od drugiej strony, produkcja zrębek w lesie jest dla profesjonalnych firm leśnych (maszynowe pozyskanie przy użyciu maszyn wielooperacyjnych oraz zrywka nasiębierna) logiczną konsekwencją prac pozyskaniowych.

– Pełna mechanizacja prac na każdym etapie produkcji pozwala na osiągnięcie wysokiej jakości (niezanieczyszczonego) materiału. Dodatkowymi wartościami tego systemu pracy jest jej humanizacja – co dla ludzi pracujących w lesie jest często sprawą życia lub śmierci.

-Specjalistyczna firma produkująca zrębka jest  gwarancją dobrej jakości surowca, terminowości realizacji prac oraz daje możliwość budowania klimatu wzajemnego partnerstwa i zaufania.

-Kwestią ograniczającą opisany system prac jest opłacalność warunkowana z kolei wielkością powierzchni zrębowych przeznaczonych do uprzątnięcia oraz wdrożeniem odważnego, systemowego podejścia do produkcji i sprzedaży biomasy leśnej w postaci zrębki leśnej. Możliwości mechanizacji technologii są bezpośrednio warunkowane możliwościami ekonomicznymi przedsiębiorstw leśnych.

-Przyjęta technologia produkcji warunkuje również rodzaj uzyskanego produktu. Występują wyraźne różnice między zrębką ciętą i rozdrabnianą. Zrębka cięta jest zdecydowanie bardziej akceptowalna przez odbiorców, jednak do jej produkcji potrzeba dobrej jakości dużego sprzętu – co przy obecnych możliwościach i zabezpieczeniach inwestycji nie jest powszechną sprawą.

– Dużym problemem w łańcuchu produkcji i dystrybucji biomasy leśnej jest stan infrastruktury dróg leśnych. Przy uwzględnieniu ciężaru najpowszechniejszego środka transportowego do zrębki jakim jest zestaw ciągnik siodłowy+”ruchoma podłoga”, który wynosi ok. 42 tony – oczywistym jest, że bez dobrych drób leśnych wywóz i transport surowca jest niemożliwy.

-BULiGL realizuje projekt pt.:”Optymalizacja docelowej sieci drogowej dla nadleśnictwa”. Projekt objął już 80 nadleśnictw w skali całego kraju. Mocną stroną jest w tym przypadku efektywne wykorzystanie dostępnych na utrzymanie i rozbudowę infrastruktury drogowej środków finansowych, poprzedzone wnikliwą analizą warunków obecnych w danym nadleśnictwie. Opracowywane projekty uwzględniają również udostępnianie odpowiednio zbudowanych dróg dla transportu wielkogabarytowego.

– Dobrym rozwiązaniem problemu transportu drewna oraz zrębki leśnej była możliwość intensyfikacji prac pozyskaniowych u okresach występowania silnych mrozów (zmrożona gleba podnosi odporność dróg leśnych na zniszczenia od przejazdu maszyn i środków transportowych). Tu jednak problemem jest ustawa warunkująca terminy płatności względem LP będących własnością Skarbu Państwa. Termin płatności wynosi dla producentów biomasy leśnej 30 dni. Ze względu na zbyt niski kapitał obrotowy firm produkujących biomasę leśną, nie są one w stanie w krótkim czasie maksymalizować zakupu surowca dla produkcji zrębki. To z kolei eliminuje możliwość wykorzystywania czasu trwania mrozów – dogodnego dla realizacji wywozu materiału z lasu.

– Przy omawianiu kwestii produkcji biomasy z pozostałości zrębowych powraca nieustannie aspekt związany z hipotecznym zubażaniem siedlisk leśnych poprzez wycofywanie wraz z wywożonym surowcem pierwiastków biogennych. Trzeba tutaj jednak zauważyć, że po pierwsze ze względu na mechaniczny przerób pozostałości zrębowych duża masa drobnych gałęzi i aparatu asymilacyjnego ulega mechanicznemu oderwaniu i pozostaje na terenie lasu.

-Drugim ważnym aspektem dającym możliwość redukcji wpływu wykorzystania pozostałości zrębowych na ekosystem leśny jest upowszechnienie praktyki przelegiwania okrzesanych gałęzi i wierzchołków drzew na powierzchni lasu. Przy sezonowaniu materiału przez okres ok. 4-5 miesięcy – ponad 50% igliwia zostaje na powierzchni lasu, dodatkową ważną kwestią jest darmowe osuszenie tak składowanego materiału, to wpływa bardzo pozytywnie na jego kaloryczność. Utrata frakcji „zielonej” oraz odparowanie wody powoduje zatem większe zadowolenie zarówno ze strony producentów jak i odbiorców paliwa jakim jest zrębka leśna.

– Pewną propozycją w upowszechnianiu obecnej na północy z zachodzie Europy praktyki przelegiwania pozostałości zrębowych przed ich mechanicznym przerobem jest budowa sieci małych, lokalnych składnic dedykowanych składowaniu pozostałości zrębowych lub też przerobionej zrębki leśnej.

– Brak praktyki sezonowania materiału ogranicza zadowolenie i zainteresowanie biomasą leśną ze strony energetyków. Przekłada się to bezpośrednio na funkcjonowanie i rozwój firm produkujących zrębkę. Tymczasem w toku obecnie prowadzonego modelu gospodarki leśnej pozostałości zrębowe muszą być szybko usuwane z powierzchni przygotowywanej do sztucznego odnowienia lasu, co warunkuje harmonogram prac producentów.

-Możliwym rozwiązanie problemu jest również powrót do wstępnego przygotowania biomasy leśnej przy pomocy balociarek lub/i pakieciarek. Zaletą jest tu możliwość szybkiego uprzątnięcia pow. zrębowej z pozostałości oraz dalszego przygotowania paliwa z uwzględnieniem potrzeby przelegiwania na składnicach. Dodatkowo warto zwrócić uwagę na korzystniejszy niż w przypadku pryzm leśnych stopień przesuszania balotów.

-Czynnikiem warunkującym wykorzystanie tej technologii jest opłacalność, która osiąga zadowalający poziom jedynie przy pracy nad bardzo dużymi ilościami surowca, co przy obecnych limitach powierzchni jednorazowego zrębu zupełnego jest nierealne.

3. ORGANIZACJA RYNKU HANDLU I KONSUMPCJI BIOMASY LEŚNEJ

– Specyfiką rynku jest obecność co dwóch głównych płaszczyzn współpracy: producent/dostawca -> zarządca lasów oraz producent/dostawca -> odbiorca (energetyka). Analizę  rynku należy zatem rozpatrywać przez pryzmat pojawiających się na obu płaszczyznach szans budowania owocnej współpracy oraz pojawiających się problemów.

– W przypadku współpracy producentów/dostawców biomasy leśnej z leśnikami aspektami szczególnie ważnymi, które domagają się wypracowania kompromisu i systemowego podejścia do tematu sprzedaży biomasy leśnej dla celów energetycznych są:

-pamięć o tym, że obie strony dostrzegają szczególnie ważne walory lasu oraz posiadają wiedzę i doświadczenie w większości wystarczające do racjonalnego prowadzenia  swojej działalności zawodowej – „las jest naszym wspólnym dobrem”;

– niezbędne jest określenie popytu i podaży biomasy leśnej, w celu szacowania frontu prac, a następnie w celu racjonalnego udostępnienia możliwości jego realizacji;

-do leśników z LP kieruje się apel o aktywność kwestii budowania systemowego podejścia do produkcji biomasy leśnej – należy odejść od powszechnego schematu eksperymentalnego wystawiania małych ilości biomasy leśnej na sprzedaż w kierunku odważnej promocji pozostałości zrębowych jako dobrego paliwa biomasowego;

-wspólne starania w budowaniu systemu produkcji i handlu biomasy leśnej pozwoli na ograniczenie niekorzystnych praktyk obecnych w Polsce polegających po pierwsze na imporcie bardzo egzotycznych materiałów spalanych w polskich kotłach, po drugie na tzw. „uzdatnianiu” zrębki leśnej w celu podniesienia jej jakości i kaloryczności.

-należy opracować dobry i efektywny system sprzedaży pozostałości zrębowych. Aplikacja E-drewno nie spełnia swojego zadania w sposób zadowalający dla zainteresowanych kupnem klientów;

-możliwym rozwiązaniem rozliczania jest płatność nie za objętość surowca, ale za wykonanie usługi uprzątnięcia powierzchni  co eliminuje problem zagęszczania materiału podczas transportu (rozbieżność objętości zrębki na kwicie wywozowym z lasu i przy pomiarze na bramkach elektrowni);

-kolejnym postulatem producentów/dostawców w kierunku LP jest możliwość kontraktowania umów wieloletnich  przy jednoczesnym doprecyzowaniu klauzuli wykonalności robót w oparciu o wymagany/posiadany przez producenta biomasy sprzęt

-Z kolei na płaszczyźnie współpracy producentów/dystrybutorów z energetyką będącą odbiorcą biomasy leśnej istnieje również kilka ważnych spraw wymagających wyjaśnienia:

-kwestia wyboru jednostki bazowej dla rozliczeń dostaw (GJ, m3, tony atro) – obecnie najbardziej powszechne jest rozliczenie na podstawie GJ, co jest kwestią różnicującą rynek polski od rynków zachodnich, a nadto przy braku kontroli przyjęć materiału na bramkach elektrowni sprzyja korupcji;

– kwestia kontrakcji umów -problemem jest tu jednostronność umów ze strony odbiorców; brak możliwości wpływu dostawców na kształt umów skutkuje brakiem możliwości optymalizacji specyfikacji jakościowej surowca;

– ze strony energetyki – duże często obostrzenia zapisów umów lub brak wystarczających regulacji jest argumentowane wymogami technologii kotłowych używanych do spalania biomasy, które warunkują rodzaj przyjmowanego paliwa;

-jednocześnie dostawcy deklarują zrozumienie wymogów energetyki wyrażonych w przedstawianych umowach – problemem jest tu jedynie kwestionowanie nieobiektywnych kryteriów akceptacji/nie akceptacji paliwa dostarczanego na bramki elektrowni;

– należy podjąć próby rozmów w celu wypracowania kompromisowego modelu współpracy i optymalizacji kryteriów dostępu i akceptacji dostarczanego do odbiorców materiału.

4. OPTYMALNY WARIANT ENERGETYCZNEGO WYKORZYSTANIA BIOMASY LEŚNEJ

-Najsłuszniejszym modelem energetyki wykorzystującej jako paliwo biomasę leśną jest model rozproszony, oparty na małej mocy jednostkach wytwórczych zaopatrujących w energię lokalną ludność wsi i małych miast. Tu z kolei spotyka się problem zbyt małej świadomości polaków w zakresie możliwości produkcji energii z biomasy leśnej i wdrożenia modelu energetyki rozproszonej. Pojawia się tu zatem potrzeba angażowania władz samorządowych i prowadzenia na tym poziomie swego rodzaju kampanii promocyjnej.

-Problematyczny jest jednak bilans ekonomiczny. Są przypadki „in plus”, ale są także „in minus” – gdzie ceny energii wytwarzanej z biomasy w lokalnych jednostkach wytwórczych są wyższe niż przy zakupie u zawodowego dostawcy energii.

-Należy pamiętać, że biomasa leśna jest paliwem z którego możemy produkować zarówno prąd jak i ciepło. Produkcja ciepła jest mniej upowszechniona ze względu na to iż nie jest objęta systemem wsparcia tak jak produkcja energii elektrycznej. Tymczasem obowiązek udziału OZE w finalnym bilansie energetycznym Polski warunkowany implementacją pakietu energetyczno-klimatycznego przewiduje produkcję zarówno prądu, jak i ciepła oraz chłodu.

-Pojawia się pytanie czy dla potrzeb produkcji ciepła w modelu rozproszonym jest konieczność zakładania upraw drzew szybkorosnących? Możliwe, że duże zasoby biomasy leśnej mogłyby w pełni zaspokoić popyt na paliwo do takiego wariantu zastosowania.

5. WIEDZA NA TEMAT SPECYFIKI PRODUKCJI – DYSTRYBUCJI I KONSUMPCJI BIOMASY LEŚNEJ

– Zauważalny jest brak dostatecznej wiedzy zarówno po stronie producentów jak i odbiorców biomasy leśnej.

Po stronie producentów:

– uzupełnienia wymaga zakres wiedzy na temat kluczowych kwestii produkcyjnych oraz technologicznych (dobór technologii, ocena jakości materiału przed przerobem, zdolność kalkulacji ekonomicznej opłacalności rozpoczęcia prac, wpływ systemu produkcji na dalsze etapy obrotu)

Po stronie odbiorców:

– brak wiedzy na temat specyfiki produkcji biomasy leśnej

– brak dostatecznie wyszkolonych pracowników przyjmujących materiał na bramkach (obiektywna ocena jakości, gatunku

– Brak dostatecznej wiedzy skutkuje z jednej strony zbyt wygórowanymi oczekiwaniami co do parametrów zrębki leśnej (np: konieczność produkcji zrębki o wielkości frakcji 1-1,5 cm) oraz błędnym porównywanie jakości zrębki leśnej do zrębki defibracyjnego pochodzącej z odpadów tartacznego przerobu drewna. Z drugiej strony problem braku wiedzy dotyka kwestii organizacji i profesjonalizmu produkcji oraz uczciwości producentów względem odbiorców.

-Jest zatem widoczna nagląca potrzeba szkolenia specjalistów w swoim fachu jako inwestycja w budowanie podstaw dobrej regulacji funkcjonowania rynku biomasy leśnej w łańcuchu produkcja-dystrybucja-konsumpcja.

POTRZEBA DALSZEGO DIALOGU I WSPÓLNEJ PRACY NAD REGULACJAMI GOSPODARKI LEŚNEJ:

1. Strony zainteresowane produkcją, dystrybucją lub/i konsumpcją drewna, a także pozostałej biomasy leśnej powinny a wręcz muszą wspólnie szukać możliwości wzajemnego dialogu w aspektach:

-kształtowania regulacji rzeczowych regulacji prawnych – profesjonalne budowanie grupy wpływu

-precyzyjnego zdefiniowania potrzeb podażowych poszczególnych gałęzi przemysłu

– podjęcia prób zrozumienia i akceptacji odmienności perspektyw widzenia kwestii produkcji i wykorzystania biomasy leśnej.

2. Niezbędnym krokiem jest podjęcie wysiłku promocji drewna jako surowca odnawialnego o wielorakim zastosowaniu. Należy promować nie tylko towary pochodzące z przerobu tartacznego i płytowego, ale także energię pochodzącą ze spalania biomasy leśnej, przy jednoczesnym akcentowaniu odnawialności zasobów drewna oraz jego zerowym bilansie CO2.

3. Należy w dalszym ciągu kontynuować proces konsolidacji środowiska fachowców i ekspertów w zakresie funkcjonowania i zrównoważonego wykorzystania zasobów leśnych (leśników, naukowców, przedsiębiorców leśnych, przemysłu drzewnego oraz energetyki opartej na wykorzystaniu biomasy leśnej).

4. Wspólne źródło życia zawodowego wymienionych grup jakim jest las – wymaga wypracowania wzajemnego zaufania, odpowiedzialności i solidarności.

5. Jeżeli obecne unormowania prawne przeszkadzają w optymalizacji funkcjonowania sektora leśno-drzewno-energetycznego oraz jeśli zarządca lasów polskich widzi możliwości wprowadzenia pewnych zmian – można i należy starać się o zmiany prawa. Zmiany owe są możliwe jedynie z aprobatą, ale oficjalnie poza strukturami działania PGL LP ze względu na charakter prowadzonej działalności i przyjętą strukturę formalno-prawną. Trzeba zatem dbać o swoje interesy poprzez programowe tworzenie grupy wpływu dla zapewnienia dogodniejszych możliwości działania i zabezpieczenia wspólnego interesu.

6. Od właściciela lasów polskich oczekiwać należy dobrych regulacji prawnych uwzględniających interesy wszystkich stron. Od zarządcy lasów oczekuje się dobrej woli i eksperckiego wsparcia w zakresie wypracowywania regulacji gospodarki leśnej. Natomiast od przedsiębiorców zajmujących się pozyskiwaniem, handlem i wykorzystaniem drewna, a w tym również biomasy leśnej oczekuje się pełnego profesjonalizmu i uczciwości.

SERDECZNIE DZIĘKUJEMY PAŃSTWU ZA AKTYWNE UCZESTNICTWO W FORUM – DOWODEM CZEGO NIECH BĘDZIE WIELOŚĆ PORUSZONYCH TEMATÓW ORAZ ICH WNIKLIWA ANALIZA. ZACHĘCAMY PAŃSTWA DO NADSYŁANIA WŁASNYCH OPINII I PROPOZYCJI WYMIENIONYCH TEMATÓW – BĘDĄ ONE OPATRZONE GODNOŚCIĄ AUTORA I PUBLIKOWANE PONIŻEJ.